4 BÜYÜK DENEY VE SONUCUNDA ANALİZİ VE YORUMLANMASI İÇİN GEREKECEK OLAN BELKİDE 10 YIL : Evrenin sırlarının çözümüne yarın CERN’de başlanıyor

Evrenin sırlarının çözümüne yarın CERN’de başlanıyor

Maddenin ve evrenin oluşumuyla ilgili tarihin gelmiş geçmiş en önemli deneyi yarın Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi’nde başlıyor. İşte deneyin ayrıntıları ve tartışmaları...


Habere yorum yaz
Arkadaşına gönder
Sitene ekle
Sayfayı yazdır

Bilim tarihinin en büyük deneyi, İsviçre’nin Fransa sınırı yakınlarında bulunan Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi’nde (CERN) yarın başlıyor.

Yerin 150 metre altında 27 kilometrelik tünelin içine kurulan dünyanın en büyük parçacık çarpıştırıcısı Large Hadron Collider - LHC’nin (Büyük Hadron Çarpıştırıcısı), yarın faaliyete geçmesiyle, maddenin ve evrenin oluşumuyla ilgili tarihin gelmiş geçmiş en önemli deneyi de başlamış olacak.

En az 10 yıl sürecek deney ve gözlemlerle, modern fiziğin günümüze kadar yanıtlayamadığı birçok önemli konu açıklığa kavuşturulacak. Burada, evrenin başlangıç noktası olarak kabul edilen “Büyük Patlama”dan (Big Bang) çok kısa bir süre sonrasının koşulları laboratuvar ortamında oluşturulacak. LHC, aynı zamanda evrenin oluşumu sırasında, birkaç saniye içinde kaybolan “kayıp madde veya karanlık madde”yi de bulmayı amaçlıyor.

Kayıp madde böyle aranacak

27 kilometrelik tünelde 15 metre uzunluğunda normal mıknatıstan 90 bin kat daha güçlü 1500’e yakın, yüksek güçte mıknatıs yer alıyor.
Bu mıknatıslar tünelde tutulan her maddenin atomundaki proton parçacıklarını elektromanyetik dalgalarla hızlandıracak.
Bu parçacıkların ışık hızına yakın bir hızda birbirleriyle çarpışması için LHC’nin 8 parçası, eksi 271 dereceye kadar soğutulacak.
Eksi 271 dereceye ulaşıldığında bir proton kütlesinin 7 bin katı enerji verilecek ve parçacıklar, saniyede 40 milyon kez çarpışacak.
5000 GeV’lik (giga elektron volt) iki protonun kafa kafaya çarpışma ihtimali çok düşük, ancak 2 proton kafa kafaya çarpıştığı an ortaya çıkacak fotoğraf, “kayıp madde”yi gösterecek.

Deneye karşı çıkan da var

Bu deney bilim dünyasında büyük tartışmalara neden olmaya devam ediyor. ABD’li bilim adamlarının başını çektiği bir grup, dev parçacık hızlandırıcının faaliyete geçmesiyle, “Evrende dev bir kara delik oluşacak, bu delik etrafta ne varsa içine çekerek yutacak. Belki dünyanın sonunu getirecek” korkusuyla deneye karşı çıkıyor.
CERN’deki bilim adamları ise deneyin korkulacak bir yanı olmadığını ısrarla vurgulayarak, dünyanın dört bir yanından basın mensuplarını deneyi gözlemlemeleri için CERN’e davet ediyor.

Son derece umutlular

Deneye katılan bilim adamları ve uzmanlar, bu keşiflerin ilk ürünlerinin (cisimlerin neden bir kütlesi olduğunu açıklayacak olan ve ‘Tanrı Parçacığı’ olarak adlandırılan Higgs parçacığının gözlenmesi gibi) önümüzdeki iki üç yıl içinde alınacağı konusunda son derece umutlu olduklarını söylüyorlar.



30 Türk fizikçi var

CERN’de 30 kadar Türk fizikçi değişik laboratuvarlarda hem deneylere katılıyor hem de doktora veya doktora sonrası bilimsel çalışmalarını tamamlıyor. Türkiye’nin CERN’e tam üye değil gözlemci üye olması ise bu bilimsel çalışmalara daha yakından katılmasını önlüyor.

28 yaşındaki fizikçi Bilge Demirkoz, CERN’in tam zamanlı elemanlarından. Merkezde çeşitli laboratuvarlarda çalışan diğer Türk fizikçiler ise süreleri dolunca buradan ayrılacak. Demirkoz, “Biz Türk bilim adamları olarak yarın başlayacak bu deney için büyük heyecan duyuyoruz” diyor.



Nükleer Araştırma Merkezi’nde nefesler tutuldu, yarınki deney bekleniyor


kaynak

http://www.milliyet.com.tr/Yasam/HaberDetay.aspx?aType=HaberDetay&Kategori=yasam&KategoriID=&ArticleID=988449&Date=09.09.2008&b=Evrenin%20sirlari%20cozuluyor&ver=66